Wydawca treści Wydawca treści

Biegi na orientację

Lubisz biegać, ale znudziło ci się bicie rekordów prędkości? Spróbuj czegoś nowego. W biegach na orientacje równie ważna co sprawne nogi i płuca jest głowa.

O co chodzi w biegu na orientację? O jak najszybsze przebycie określonej trasy wyznaczonej punktami kontrolnymi. Którędy zawodnik pokona dystans pomiędzy kolejnymi punktami, zależy tylko od niego: jego sprawności poruszania się w terenie, zmysłu orientacji i strategii. Do pomocy ma - coraz bardziej zapomniane w dzisiejszych czasach nawigacji satelitarnych - mapę i kompas. Żeby ukończyć zawody, musi zaliczyć wszystkie punkty w odpowiedniej kolejności. Swoją obecność w tych miejscach potwierdza na karcie startowej lub, coraz częściej, na specjalnym chipie.

Historia z armią w tle

Biegi na orientację wywodzą się ze Skandynawii. Pierwsze zawody zorganizowano jeszcze w XIX w. w Norwegii. Początkowo dyscyplina  cieszyła się niewielkim zainteresowaniem i startowali w niej głównie wojskowi. Dla cywilów, w czasach gdy sport nie był tak popularny, jak dziś, pokonanie dwudziestokilometrowych tras było zbyt wielkim wyzwaniem. Dopiero kiedy skrócono dystans  orienteering stał się popularniejszy wśród amatorów. W latach trzydziestych XX w. rozegrano pierwsze zawody międzynarodowe, a po drugiej wojnie światowej biegi na orientację zaczęto uprawiać poza Skandynawią, w 1961 r. powstała Międzynarodowa Federacja Sportów na Orientację, a pięć lat później odbyły się pierwsze mistrzostwa świata.

Dziś ten sport wciąż najpopularniejszy jest w Europie. Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszy się w Ameryce Północnej, Wschodniej Azji i Australii.

Chociaż jest dyscypliną olimpijską, nigdy nie znalazł się w programie igrzysk. I pewnie długo nie znajdzie. Biegów na orientację w zasadzie nie sposób pokazać w telewizji ze względu na zbyt rozległy teren rozgrywania zawodów. Z tego samego powodu oraz tego, że biegi zazwyczaj organizowane są w lesie, trudno oczekiwać tłumu kibiców. Pomimo tej niemedialności, popularność orienteeringu rośnie, a na największych zawodach startuje nawet 25 tys. biegaczy. To liczba porównywalna z frekwencją na największych maratonach na świecie.

O co w tym chodzi?

W biegu na orientację bardzo ważna jest mapa, ale nieco inna od tych  używanych podczas leśnych wędrówek. Podstawowa różnica polega na tym, że lasy oznaczone są na niej  różnymi odcieniami zieleni. Im ciemniejszy kolor, tym gęstszy las, a więc poruszanie się w nim trudniejsze. Takie oznaczenia pomagają zdecydować czy lepszym rozwiązaniem będzie bieg najkrótszą trasą przez gęstwinę, czy lepiej trochę nadłożyć drogi i pokonać trasę przez rzadsze zarośla.

Reszta oznaczeń przypomina te powszechnie używane. Niebieskie elementy to obiekty wodne: rzeki, strumienie, jeziora, bagna czy studnie. Brązowe poziomnice obrazują ukształtowanie terenu: góry, pagórki, muldy, jary itp. Czarne znaczki pokazują charakterystyczne obiekty, np. głazy, myśliwskie ambony czy np. jaskinie.

Skala map używanych w orienteeringu jest dużo mniejsza niż turystycznych, zwykle 1:15000 lub 1:10000 (1 cm na mapie odpowiada 150 lub 100 metrom w terenie), a w wypadku biegów sprinterskich - nawet mniej niż 1:5000. Oczywiście nie obejdzie się tez bez kompasu. To dzięki niemu można ustawić mapę względem północy, a także przemieszczać się pomiędzy punktami kontrolnymi na azymut.

Punkty kontrolne podczas biegu na orientację oznaczone są tzw. lampionami. To biało-pomarańczowy lub biało-czerwony znacznik w kształcie sześcianu. Każdy z  punktów ma swój kod.
wyposażony jest też w perforator, za pomocą którego uczestnik oznacza kartę startową lub, coraz częściej, elektryczny czujnik, który rejestruje chip zawodnika.

Naturalnie w lesie

Najpopularniejszym biegiem na orientację jest bieg klasyczny (nazywany też długim). W równym stopniu sprawdza on techniki orientacji, co sprawność i wytrzymałość zawodnika. Pokonanie trasy zajmuje zwycięzcom około 75-90 minut. Biegi średniodystansowe nastawione są przede wszystkim na dobrą nawigację. Najlepsi kończą je mniej więcej w pół godziny. W biegu sztafetowym wygrywa ta - najczęściej trzyosobowa - drużyna, której zawodnicy po kolei zaliczą jak najszybciej i bezbłędnie swoje trasy. Organizuje się także biegi sprinterskie, nocne, długodystansowe czy punktowe, w których trzeba w określonym czasie zaliczyć jak najwięcej punktów kontrolnych.

Naturalnym terenem do uprawiania biegów na orientację są lasy. Dlatego też Lasy Państwowe postanowiły przyjść z pomocą miłośnikom tej dyscypliny. W 2011 r. Ogólnopolski Komitet Organizacyjny Biegu na Orientację Leśników przedstawił koncepcję Zielonego Punktu Kontrolnego. Chodzi o zainstalowanie w lasach lub parkach stałych punktów kontrolnych, które umożliwiłyby bieg w dowolnym czasie. Takie standaryzowane punkty mają logo właściciela, zarządcy terenu lub sponsora, plakietki z symbolem orienteeringu, kasownik (perforator) kart kontrolnych oraz kod kreskowy umożliwiający elektroniczne potwierdzenie obecności zawodnika. Do tego zarządcy terenu przygotowują znormalizowane mapy do orienteeringu, które uczestnicy biegu będą np. mogli ściągnąć z internetu.

Do tej pory powstało ponad czterdzieści projektów Zielonych Punktów Kontrolnych w Lasach Państwowych. Są takie na terenie nadleśnictw: Krynki, Bytów, Przedborów, Olsztynek,  Wieruszów, Maskulińskie, Spychowo, Brynek, Gdańsk, Mielec, Strzebielino, Hajnówka, Lipka, Woziwoda, Miękinia, Elbląg, Dojlidy, Solec Kujawski, Supraśl, Krasnystaw i Augustów. Ich wykaz można znaleźć na stronie www.zielonypunktkontrolny.pl.
 


Polecane artykuły Polecane artykuły

Powrót

Lasy Nadleśnictwa

Lasy Nadleśnictwa

Bogactwo flory i fauny andrychowskich lasów, ich bardzo dobra kondycja zdrowotna, a także mała popularność wśród turystów stanowią o wysokiej atrakcyjności ciągnących się od Międzybrodzia po Kalwarię terenów leśnych.

Nadleśnictwo Andrychów powstało w 1973 roku z połączenia trzech nadleśnictw: Porąbka, Kalwaria, Andrychów. W 1976 roku dodatkowo przejęto z likwidowanego Nadleśnictwa Pszczyna, Leśnictwo Brzeszcze, a w 1977 roku z Nadleśnictwa Myślenice, Leśnictwo Brody. Obecnie Nadleśnictwo gospodaruje na powierzchni 11944 ha. Podzielone jest na trzy obręby: Andrychów, Kalwaria, Porąbka oraz na 14 Leśnictw. Nadleśnictwo Andrychów działa w strukturach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Położone jest na terenie dwóch województw: małopolskiego i śląskiego. Górskie tereny nadleśnictwa o pow. 6734,32 ha wchodzą w skład Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. Rzeźba terenu jest tu bardzo zmienna. W części północnej teren jest prawie równy. Następnie coraz większymi pofałdowaniami przechodzi w malowniczy masyw górski Beskidu Małego. Najwyższy punkt nadleśnictwa to szczyt góry Czupel o wysokości 933 m n.p.m.
Średnia temperatura roczna wynosi od + 6,0°C do + 8,6°C. Okres wegetacyjny trwa od 190 do 210 dni w roku. Pokrywa śnieżna zalega, w zależności od wysokości terenu od 75 do 105 dni rocznie. Średnia ilość opadów waha się między 750 mm a 1000 mm rocznie. W Nadleśnictwie Andrychów występują gleby brunatne kwaśne, bielicowe, głębokie gliny średnie i ciężkie, a sporadycznie mady oraz gleby bagienne. Wśród gatunków tworzących andrychowskie lasy, ponad 50% zajmują gatunki liściaste. 36% powierzchni leśnej przypada na lasy, gdzie głównym gatunkiem jest buk. Drzewostany z przewagą świerka stanowią 19% powierzchni. Kolejnym gatunkiem z udziałem 13% jest sosna. Drzewostany jodłowe, dębowe, modrzewiowe i brzozowe to od 5 do 10 % powierzchni lasów. Na terenie nadleśnictwa przeważają lasowe typy siedliskowe - 99% powierzchni. Najliczniej reprezentowane są: las górski i las mieszany wyżynny. Lasy nadleśnictwa mają charakter ochronny. Pełnią ważne funkcje glebo i wodochronne. Bogactwo flory i fauny, różnorodność ekosystemów i zróżnicowanie warunków przyrodniczych, stanowią o niewątpliwej atrakcyjności terenów nadleśnictwa.
Wśród chronionych i rzadkich gatunków roślin występujących w tutejszych lasach należy wymienić m.in.: wawrzynka wilczełyko, skrzyp olbrzymi, dziewięćsił bez-łodygowy, storczyki, cieszyniankę wiosenną, kruszynę pospolitą, marzankę wonną, krokusa, zawilca, lilię złotogłów. Świat zwierząt reprezentowany jest między innymi przez jelenie, sarny, dziki, lisy, zające, borsuki, kuny leśne, wydry, bobry, jarząbki, kruki, jastrzębie, myszołowy, liczne gatunki sów, rzadkie owady np. kozioróg bukowiec, różne gatunki żab, traszek i węży oraz salamandry plamiste. Czasem pojawia się niedźwiedź, wilk, ryś i łoś.
Na terenie nadleśnictwa istnieją cztery rezerwaty przyrody:
1.    "Madohora" - rezerwat leśny dla zachowania naturalnego zespołu boru wysokogórskiego oraz wychodni piaskowców i zlepieńców istebniańskich o powierzchni 38,20 ha w leśnictwie Rzyki.
2.    "Przeciszów" - rezerwat leśny lasów nizinnych dla zachowania lasu grądowego o powierząt 85,13 ha w leśnictwie Polanka Wielka.
3.    "Żaki" - rezerwat leśny lasów nizinnych dla zachowanie lasu gradowego o powierzchni 11,84 ha w leśnictwie Polanka Wielka.
4. "Buczyna na Zasolnicy"-rezerwat leśny lasów gors] i podgórskich dla ochrony naturalnego charakteru zbiorowisk leśnych, w tym głównie drze stanów bukowych (buczyna karpacka) o powierzchni 16,6f w leśnictwie Zasolnica.

Proponowane jest utworzenie dalszych 13 rezerwatów. Na terenie naszych lasów znajduje się również 9 pomników przyrody. O naturalnych walorach nadleśnictwa niewątpliwie stanowią też zasoby wodne w postaci licznej sieci rzek, potoków, strumieni i stawów. Największe rzeki to: Wisła, Soła, Skawa, Wieprzówka i Cedron. Stanowią one także wspólnie z okolicznymi stawami rybnymi bardzo ważne miejsca lęgowe dla ptaków oraz są strategicznym miejscem jednego z
głównych szlaków corocznych migracji ptaków wędrownych. W części zachodniej położone są dwa zbiorniki zaporowe: Międzybrodzki i Czaniecki. Pierwszy z nich jest tradycyjnym miejscem wypoczynku, rekreacji i uprawiania sportów wodnych. Drugi stanowi ważne ogniwo magistrali wodociągowej "GO-CZA" W roku 2015 planowane jest zakończenie budowy i otwarcie zbiornika zaporowego Świnna Poręba na rzece Skawie.

Tereny na których położone są lasy Nadleśnictwa Andrychów, oferują szereg atrakcji turystycznych. Przebiegają tu liczne szlaki turystyczne, z których najciekawsze to:
-    CZERWONY (główny szlak Beskidu Małego): Krzeszów - Gron Jana Pawła II - Leskowiec - Łamana Skała - Potrójna - Przełęcz Kocierska - Cisowa Grapa - Hrobacza Łąka
-    NIEBIESKI: Wadowice - Łysa Góra - Ponikiew - Gron Jana Pawła II - Tarnawa Górna
-    ZIELONY: Andrychów - Zagórnik - Gancarz - Gron Jana Pawła II - Królewizna - Świnna Poręba
-    ŻÓŁTY: Porębski Gron - Targanice - Jawornica - Potrójna
-    ZIELONY: Porąbka - Bukowski Gron - Kocierz Górny - Gibasów Wierch - Krzeszów
 
Bazę noclegową zapewniają miejscowości letniskowe, takie jak: Rzyki, Targanice, Porąbka, Międzybrodzie Bialskie, a także schroniska górskie PTTK: na Leskowcu i na Magurce, schronisko studenckie „Chatka Pod Potrójną" oraz schronisko górskie, prywatne na Hrobaczej Łące. Na terenie leśnictwa Rzyki oraz leśnictwa Targanice usytuowane są wyciągi narciarskie i trasy zjazdowe.
 W leśnictwie Inwałd znajdują się ścieżki rowerowe i edukacyjne. Ścieżka edukacyjna powstała w 2004 roku. Przemierzając ją można zapoznać się z podstawowymi informacjami o lesie i leśnej gospodarce. Na przebiegu ścieżki (ok. 3 km) znajduje się kilkanaście tablic informacyjnych, a także siedziska do chwilowego wypoczynku.
Jedną z ciekawostek jest też zbudowana w leśnictwie Inwałd na szlaku "3 Panienek" kapliczka leśna. Kapliczka dedykowana św. Hubertowi i św. Franciszkowi (patronom leśników, myśliwych i wszelakiego stworzenia) powstała dla upamiętnienia roku 2000 i symbolizuje jedność ludzi różnych profesji: leśników, myśliwych a także ich związki z przyrodą.  W leśnictwie Nidek (szkółka Kęty Podlesie) dodatkowo utworzony został dla potrzeb edukacyjnych "Leśny Kącik". Znajduje się tam: obszerna wiata, miejsce na ognisko, tablice szkoleniowe oraz krótka ścieżka przyrodnicza. Zboczami gór Beskidu Małego, biegnie dobrze zachowany historyczny szlak w postaci ścieżki warstwicowej, tak zwany "Szlak Habsburga"
Na terenie lasów nadleśnictwa, znajdują się także dwa ośrodki kultu religijnego tj. Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz kaplica na górze Gron Jana Pawła II. Głównie do turystów adresowane są tablice edukacyjne rozmieszczone w lasach i terenach do nich przyległych w ilości 71 szt. np. na Leskowcu i Magurce. Wśród osobliwości przyrody żywej i nieożywionej o licznych walorach edukacyjnych jak również estetycznych, można wymienić np. wyłączony drzewostan nasienny jedlicy
zielonej w leśnictwie Zasolnica, stanowiska sosny limby, wiązu korkowego, cisa, podkolanu białego i innych storczyków, skrzypa olbrzymiego, a także malownicze wychodnie skalne. Te ostatnie znajdują się w leśnictwie Targanice i Rzyki.
 Nadleśnictwo Andrychów przez swą olbrzymią bioróżnorodność zdecydowanie wyróżnia się wśród nadleśnictw RDLP Katowice. Bogactwo flory i fauny andrychowskich lasów, ich bardzo dobra kondycja zdrowotna, a także mała popularność wśród turystów stanowią o wysokiej atrakcyjności ciągnących się od Międzybrodzia po Kalwarię terenów leśnych.
Lasy Nadleśnictwa Andrychów i co najważniejsze pracujący w nich leśnicy, są przyjaźni ludziom. W szczególności tym szukającym ciszy, spokoju i doznań estetycznych, ale także szanującym naturalne   środowisko  człowieka.